مقاله در مورد نقش تکنولوژی در توسعه

نقش تکنولوژی در توسعه

– مقدمه
ارتباطات و توسعه یکی از چالش برانگیزترین مباحث درعرصه علوم اجتماعی، اقتصاد ، سیاست و فرهنگ طی پنج دهه اخیر در سطح جهان بوده است.
مطالعات در این زمینه بخصوص پس از جنگ جهانی دوم مورد توجه صاحب نظران و اندیشمندان و نیز کشورهای تازه استقلال یافته یا در حال توسعه قرار گرفت. این موضوع از آن روی اهمیت و گسترش یافت که تکنولوژیهای جدیدارتباطی اهمیت فوق العاده ای بخصوص در توسعه اقتصادی پیدا کرد .
” در دهه های ۵۰ و ۶۰ نوعی خوش بینی نسبت به تاثیر رسانه ها در توسعه بوجود آمده بود که عمدتاً براساس الگوهای غربی نوسازی ایجاد شد اما پس از آن (از دهه ۸۰ به بعد) به کمک تحقیقاتی که در محتوای رسانه ها و حوزه ارتباطات بین الملل انجام شد این خوش بینی کمرنگ شد”۱٫

با همه این ، خوش بینی یا بد بینی نسبت به تاثیرات ارتباطات و بالطبع آن وسایل ارتباط جمعی توجه و تاکید بر این موضوع را کاهش نداد و امروز بیشتر از گذشته این مسئله مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد.
در همین راستا آخرین تکنولوژی تاثیرگذار ارتباطات در سطح جهانی یعنی اینترنت مورد توجه جدی است و موضوع اصلی این تحقیق قرار گرفته است

۲- ارتباطات سلطه بخش یا ارتباطات توسعه بخش
بحث اساسی این است که آیا ارتباطات و رسانه ها تسهیل کننده ، توسعه هستند یا تنها منجر به این مهم می شوند که به عنوان یکی از اساسی ترین ابزارهای کشورهای توسعه یافته در مصرفی شدن کشورهای کمتر توسعه یافته عمل کنند.
واقعیت این است که رسانه ها عامل اصلی و اساسی توسعه سیاسی هستند اما ابزار اساسی و بنیانی بوده اند که کشورهای کمتر توسعه یافته را از نظر اقتصادی وابسته و مصرف زده کرده اند.
در بعد توسعه اجتماعی نیز در کشورهای کمتر توسعه یافته ، از خود بیگانگی و از خود باختگی ر

ا درپی داشته اند و در ابعاد فرهنگی به اشاعه و سلطه فرهنگ کشورهای توسعه یافته (غربی) در کشورهای ذکر شده پرداخته اند.
حال سئوال اساسی این است که ارتباطات توسعه بخش است یا سلطه بخش؟
الف) ارتباطات توسعه بخش (خوش بینانه)
اکثر صاحب نظران و اندیشمندان در دهه های ۵۰ و ۶۰ دیدگاهی خوشبینانه به تاثیرات رسانه ها داشتند و حتی بر این باور بودند که با توسعه رسانه ها و بهره وری از آن ، توسعه و بخصوص توسعه اقتصادی رونق و سرعت خواهد گرفت. با این تصور کلی که گسترش وسایل ارتباط جمعی به توسعه اجتماعی و توسعه اجتماعی به توسعه اقتصادی منجر می شود.
دانیل لرنر ، ویلبر شرام و اورت راجرز از جمله سردمداران نظریات خوش بینانه هستند که وسایل ارتباط جمعی را بعنوان محرک اصلی توسعه اجتماعی ( آگاهی ) و بالطبع آن توسعه اقتصادی می دانند.
از الگوی آنان بعنوان الگوی علت – معلولی ، خطی و یا الگوی حاکم یاد می شود.
ب) ارتباطات سلطه بخش (بدبینانه)
به نظر مخالفان نظریات خوش بینانه ، جریان یکسویه و عمودی پیام از سوی وسایل ارتباط جمعی با انعکاس گسترده اخبار یکسویه به سلطه امپریالیسم خبری انجامیده است این امپریالیسم با گسترش ابعاد دیگر پیام به سلطه ارتباطی یا سلطه ارتباطات در جهان انجامیده است و سلطه ارتباطات به همراه تولید و توزیع انبوه کالاها و مصنوعات فرهنگی دیگر , سلطه فرهنگی را در پی داشته است.
از اصحاب مکتب فرانکفورت ، هربرت شیلر و هاملینگ می توان بعنوان کسانی نام برد که با این جریان همسوی هستند.
این تحقیق در کلاس درس استاد محترم دکتر سمیعی ( درس فلسفه ارتباطات) ارایه شد.
توسعه سیاسی و ارتباطات ، توسعه اقتصادی و ارتباطات و توسعه اجتماعی و ارتباطات محور اصلی پروژه بوده است.
۳- اینترنت
سابقه راه اندازی اینترنت به شبکه دیگری به نام آرپانت برمی گردد که در سال ۱۹۶۹ م توسط آژانس پژوره های تحقیقاتی پیشرفته در وزارت دفاع آمریکا راه اندازی شد.

در ایران اولین سازمانی که به همگانی کردن اینترنت پرداخت مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات بود. کار این مرکز در سال ۱۳۷۲ آغاز شد و تعدادی از مراکز دانشگاهی را با شبکه آموزشی و پژوهشی اروپا از طریق دانشگاه وین اتریش فراهم ساخت.
بطور کلی کارکردها و خدمات زیر بخشی از امکانات اینترنت است که مورد بهره برداری عمومی واقع می شود:
کارکردهای اینترنت
۱- پست الکترونیک(ارسال و دریافت پیامها و نامه ها)

۲- سرویس دسترسی به اطلاعات(بانکهای اطلاعاتی )
۳- سرویس گروههای تخصصی (عضویت در گروههای خاص)
۴- دسترسی به کامپیوتر از راه دور
۵- سرویس خبری(مجلات و روزنامه ها)
۶- تماس با استادان و مشاوران

۷- ثبت نام از راه دور
۸- آموزش از راه دور
۹- انتقال پرونده ها
۱۰- تله کنفرانس

۱۱- بانکداری الکترونیکی
۱۲- مشاهده فیلم و عکس
خدمات اینترنت
• الف : علمی(آموزش و پزوهش)
• ب : اشتغال
• ج : تفریح
• د: تبلیغ
• ه : کار در خانه
• و : اطلاع رسانی
۴- اینترنت و توسعه
بزرگراههای اطلاعاتی حامل بهترین و بدترین محتویات هستند و سئوالات زیر خوش بینی یا بد بینی درباره اینترنت را به تصویر می کشد:
• اینترنت در خدمت تساوی جهانی یا تشدید کننده نابرابری ها ؟
• آیا امپریالیسم خبری ، ارتباطی و فرهنگی حاکم شده است ؟
• حاشیه نشینان دهکده جهانی چه نقشی دارند؟ ( یک / سوم مردم جهان برق ندارند و یک / سوم مردم جهان سواد ندارند).
• پایان استبداد یا انقلاب کنترل؟
• حق حاکمیت چه می شود؟ آیا حاکمیت ملی تهدید می شود؟
• فاصله طبقاتی افزایش می یابد یا افزایش؟
• شکاف اقتصادی و فرهنگی بین کشورها کاهش می انجامد یا افزایش ؟
• آیا اینترنت شکاف بین کشورها را پر می کند؟
الف : توسعه فرهنگی و اینترنت

به نظر می رسد اینترنت بیشترین تاثیر منفی را در بعد فرهنگی بر جوامع می گذارد . ابعاد و آثار مثبت و منفی زیر از نظر فرهنگی مطرح است :
اطلاع رسانی الکترونیک
آموزش الکترونیک ( دانشگاهها , مدارس و …)
• ارتباط موسسات آموزشی با یکدیگر

منابع علمی ( کتاب ,مقاله , مجلات و …)
پژوهش از طریق اینترنت
• کنفرانس از راه دور (تله کنفرانس)
• جراحی از راه دور
• اتصال به کتابخانه ها
• پژوهش از طریق مجلات
• سلطه زبان انگلیسی در اینترنت واقعیتی غیر قابل تردید است
• توسعه تصاویر خلاف اخلاق
• توسعه پورنوگراف کودکان
• عدم رعایت حقوق مولفان و خلاقان فرهنگی
• مصرف گرایی غربی
• تضعیف ارزشهای بومی

• تشدید بی هویتی
• از خود بیگانگی
• بطور متوسط کودکان آمریکایی ۳-۱ ساعت درروز از کامپیوتر برای انجام تکالیف مدرسه، صحبت با دوستان بطور آن لاین و بازی کردن استفاده می کنند.۹۰% کودکان سن مدرسه در این کشور به کامپیوتر دسترسی دارند.
– یونسکو در سال ۱۹۹۹ در پاریس گردهمایی جهانی کارشناسان درباره سوء استفاده جنسی از کودکان ، پورنوگرافی مربوط به کودکان و فحشای کودکا

ن از طریق اینترنت به عنوان “ یک چالش بین المللی “ را برگزار کرد
ب : توسعه اجتماعی و اینترنت
اینترنت بر ارتباطات، آموزش، تفریح، رفاه و … انسان مؤثراست و در حوزه های بسیاری آگاهی ها، نگرش ها و رفتارهای بشری را تحت تاثیر قرار خواهد داد.در بحث اجتماعی آثار مثبت و منفی زیر بر اینترنت مترتب است :
توسعه اشتغال و کاهش بیکاری
کار تمام وقت
خدمات ( پست الکترونیک و…)
خلق اجتماعات مجازی (اجتماعاتی که هنوز قواعد و مقررات آن مشخص نشده است و خود گردان هستند)
اینترنت افق تازه ای برای گفتگو میان فرهنگها گشوده است
دسترسی به اطلاعات اینترنت خسته کننده و پیچیده و گمراه کننده است و به اجبار بایستی مجموعه ای از اطلاعات را مرور کنی
انسان تک بعدی و گوشه گیر
بیکاری الکترونیک
بیماری الکترونیک
شکل گیری فرهنگ زندگی اینترنتی

زندگی شخصی تهدید می شود
– مطالعات اخیرنشان می دهد که استفاده از اینترنت سبب ایجاد احساس بدبختی، تنهایی و بطورکلی کاهش سلامت روانی می شود. اشخاصی که از اینترنت بیشتر استفاده می کنند دوستی را کمتر حفظ کرده، زمان کمتری با خانواده صحبت می کنند، استرس های بیشتری را تجربه کرده اند و احساس تنهایی و افسردگی می کنند.
– اینترنت ارتباطات تعاملی را توسعه داده است

ج : توسعه سیاسی و اینترنت

o انتشار آزادانه اطلاعات
o کسب آزادانه اطلاعات
o اینترنت و افکار عمومی
o اینترنت و اصلاحات
o اینترنت و انتخابات
o دموکراسی الکترونیکی

o اینترنت و امنیت ملی
o تهدید حاکمیت ملی مفاهیمی جدی است که در زمینه توسعه سیاسی مطرح است.
o مفهوم دولت تغییر کرده است و مفهوم جهان چند- مرکزی (نظریه مرکز – پیرامونی) جایگزین جهان دولت – محوری شده است و می توان گفت : بارشد اینترنت نظریه پایان جغرافیا را می توان مطرح کرد
حریم شخصی انسانها نیز کوچک شده است و بر خلاف انتظار و تصور همگان محدوده و حیطه کنترل دولت ها گسترش یافته است.
د : توسعه اقتصادی و اینترنت
به نظر می رسد اینترنت بیشترین تاثیر مثبت را در بعد اقتصادی بر جوامع می گذارد:
اشتغال
کار از راه دور
کار در خانه
استخدام
بانکداری الکترونیک
تبلیغات الکترونیک
خرید و فروش الکترونیکی ( بلیت , گلدگوئیست و …)
حمل و نقل ( فیش آب و …)
امور بازرگانی

خدمات اداری ازجمله تاثیرات اقتصادی اینترنت است
اهمیت اینترنت در توسعه اقتصادی با اشاره به تاثیرات و پیامدهایاقتصادی آن به شرح زیر بیشتر روشن می شود :
کشورها با دستیابی به اطلاعات می توانند موقعیت اقتصادی خود را در صحنه بین المللی بسنجند، حفظ کنند و یا تغییر دهند.
شبکه های اطلاعاتی شیوه گردش پول را در بازارهای دنیا تغییر م

ی دهد و تاثیرات خاص خود را به جا می گذارد.
کمپانیها و افراد صاحب سرمایه از طریق شبکه های اطلاعاتی ازادی بی نظیری در نقل و انتقال پول و سهام و اوراق بهادار پیدا می کنند.
احتمالاً غنای اطلاعاتی و در اختیار داشتن نرم افزارهای لازم در کشورهای پیشرفته، به استثمار اقتصادی نامریی می انجامد.
اطلاعاتی اینترنتی زمینه فکری مناسب و تقاضای لازم را در جهان سوم ایجاد می کند.
خدمات بانکی از راه دور تاثیرات اساسی بر تجارت در گردش می گذارد.
تکنولوژی اطلاعات در بین المللی شدن تولید و بازار اساساً تاثیر می گذارد.
ارتقای شرکتهای اقتصادی بستگی تام به تلاش اگاهانه براساس آخرین داده ها خواهد داشت.
با گسترش شبکه بین المللی اطلاعات و با توجه به اطلاعات یکسویه غربی احتمالاً شیوه ای از یک زندگی مصرفی سرمایه داری تبلیغ خواهد شد.
شرکت های بزرگ خواهند توانست نیروی انسانی متخصص مورد نیاز خود را از هزاران کیلومتر دورتر در کشورهای در حال توسعه با دستمزد پایین تر استخدام کنند.
با گسترش تکنولوژی اطلاع رسانی، تولید کنندگان به بازارهای گسترده تر و مصرف کنندگان به امکانات بیشتر دست خواهند یافت.
اینترنت به امور اقتصادی و مبادله اقتصادی سرعت می بخشد.
با بهره گیری از اینترنت امکان دستیابی به بازارهای جدید بیشتر می شود.
با توجه به اینکه در جهان امروز، اطلاعات به کالایی استراتژیک تبدیل شده است اطلاعات اقتصادی از این امر مستثنی نیست.
تسلط بر تولید، کنترل و مبادله اطلاعات اینترنتی امتیاز بزرگی است که هر سازمان اقتصادی به آن نیاز دارد.

اطلاعات اینترنتی زیر بنای اقتصاد، فعالیت اقتصادی و موفقیت اقتصادی خواهد شد.
اطلاعات اینترنتی برای تشخیص استراتژی و تصمیمات کار و کسب مفید و ارزنده خواهد بود.
هزینه های تبلیغاتی شرکت های اقتصادی کاهش خواهد یافت.
کاغذ بازی و هزینه های کاغذبازی کاهش خواهد یافت.
کارآیی و سرعت کار بهبود خواهد یافت.
معرفی محصولات با سرعت و سهولت انجام خواهد شد.

یافتن شرکای اقتصادی آسانتر خواهد شد.
آگهی الکترونیکی در ارزان ترین شکل ارایه خواهد شد.
اینترنت قدرت مشتری را در برابر فروشنده بالا می برد.
انتخاب کالا برای مشتری سهل و آسان می شود.
و بالاخره توسعه اطلاعات، پایه توسعه فکر اقتصادی و زیربنای اقتصاد یکپارچه جهانی خواهد شد
بطور کلی می توان گفت : دیدگاههای اسطوره ای درباره اینترنت در حال واقع بینانه شدن است
تعریف توسعه اقتصادی
اساساً توسعه اقتصادی به مبحث ارتقای عوامل دخیل از ظرفیت و توان تولید اقتصاد ملی، استانی و محلی (یعنی زمین، نیروی کار، سرمایه و فناوری) می‌پردازد. دولت با بهره‌گیری از منابع و اختیارات خود می‌کوشد تا مخاطرات و هزینه‌های سرمایه‌گذاری‌های اشتغالزای بخش خصوصی را کاهش دهد.
معمولاً دولت‌ها در پی افزایش درآمدها، فرصت‌های شغلی و بهره‌وری منابع ملی، منطقه‌ای، استانی، شهری و نواحی غیرشهری هستند. ابزارهای تحت اختیار دولت و راهبردهایی که دولت طراحی می‌کند، به طور بالقوه می‌تواند در بهبود و ارتقای موارد زیر مؤثر باشد:
ــ نیروی کار (آماده‌سازی و تدارک نیروی کار، در دسترس بودن هزینه‌ها)؛
ــ زیرساخت‌ها و امکانات عمومی (در دسترس بودن ظرفیت‌ها، و خدمات عمومی پایه همچون حمل و نقل و مخابرات)؛

ــ تسهیلات کسب و کاری و اجتماعی (در دسترس بودن ظرفیت و خدمات انکوباتوری برای توسعه شرکت‌های تازه‌پا؛ پارکهای صنعتی/ فناوری/ علمی، مدارس/ مؤسسات آموزشی/ دانشگاه‌ها، تسهیلات ورزشی و گردشگری)؛
ــ ساختار اقتصادی (قالب و ترکیب)؛
ــ ظرفیت نهادها (رهبری، دانش، مهارت‌ها) در حمایت از توسعه و رشد اقتصادی.